25 oktober 2024
Vijfenzeventig jaar oud worden is een goede reden voor een cadeautje, vooral als je het met anderen kunt delen. Vandaar Northern Connections een online album. Gelukkig waren een aantal, door mij bewonderde, muzikanten bereid om hun medewerking hieraan te verlenen. Die line up is natuurlijk niet compleet, want dan zou het onafzienbaar project geworden zijn. In de afgelopen vijftig jaar die ik op de noordelijke podia heb doorgebracht, ben ik nogal wat talenten tegengekomen...
v.l.n.r bovenste rij: Gerlo Hesselink - Peter Tjeerdsma - Harry Hartmans - Jelle de Vries - John Eskes
middelste rij: Nathaniël van Veenen - Arend Huisman - Addy Scheele - Hiske Oosterwijk
onderste rij: Sjoerd Visser - Herman Scheele - Oeds Bouwsma - Wouter Hoekstra
Volledig album Northern Connections
Bij iedere track hieronder staan teksten en video’s met informatie over de solist, componist, verhalen over verwante onderwerpen en relevante links. Klik op de titel om bij een track uit te komen of scroll gewoon naar beneden.
1 Northern Connections (title track) - 2 Maiden Voyage - 3 Bossa For Clare - 4 Toadstool -
5 Nuria - 6 Track Six - 7 Life's Passengers - 8 Birds Of Prey - 9 Movin' & Groovin' - 10 Lydian Theme -
11 It's All In The Game - 12 Bo's Groove
Track 1 Northern Connections (Titeltrack)
Arrangement van compositieopdracht voor een video over IT in Noord Nederland uit 2002.
Nu met meer ruimte voor improvisatie.
Hieronder een verkorte versie van de video uit 2002 gemaakt door JBF uit Groningen. Tussen 1990 en 2008 componeerde ik muziek bij films en documentaires. De instrumentaties maakte ik voor het merendeel met synthesizers, soundmodules en samplers. Soms werden er ook tracks ingespeeld door gitaristen, saxofonisten of speelde ik zelf een piano of rhodes partij in.
Ik vond het leuk werk, al was het wel stressy als er een deadline moest worden gehaald.
Soms werd ik zo in beslag genomen door de muziek dat ik vergat om tussendoor te saven. Als dan plotseling de Atari blokkeerde en het schermpje ’Internal Error‘ verscheen, was je soms zomaar een dag werk kwijt.
Het werd dan vaak doorploeteren tot diep in de nacht.
Hier staan nog een aantal producties van me (audio) :
Film & Documentaire muziek
Home studio
Dit was mijn eigen homestudio maar de mixage van de soundtracks deed ik vaak in de Telesound Studio in Leeuwarden.
Phil Mills assisteerde me daar meestal en soms ook Ton Klein of Ron Aerts. Nu (2024) kon ik de tracks voor Northern Connections per WeTransfer naar de Rode Hert Studio mailen. Destijds reed ik met een stationcar vol soundmodules en synthesizers naar Leeuwarden. Later breidde ik m‘n eigen studio thuis verder uit en heeft Tiemen Smit me vaak geholpen bij het mixen. Je wilt toch graag 'verse oren' die de soundtrack bij het mixen voor het eerst horen en ook objectiever kunnen luisteren dan de componist zelf.
Track 2 Maiden Voyage
Hiske Oosterwijk is een multi-getalenteerde creatieveling.
Zij zingt jazz, pop, soul, chansons, kleinkunst in het Engels, Russisch, Fries, Frans en Nederlands.
Zij improviseert, componeert, arrangeert, schrijft, acteert, doceert en initieert.
Zie vooral haar YouTube kanaal: www.youtube.com/HiskeOosterwijk
haar site www.hiskeoosterwijk.nl en haar FaceBook pagina HISKE
Uit het theaterprogramma Taal Op It Spoar (2018 - 19)
Vesoul van Jacques Brel voor een deel in het Fries en het arrangement is van Hiske zelf.
Maiden Voyage leerde ik kennen door Alan Laurillard, een Canadese saxofonist, componist, arrangeur en workshopleider die via Amsterdam in Groningen was beland. Hij speelde sax in mijn eerste Groningse kwartet Amphion, zo rond 1975, dat tevens door zijn toedoen de ritmesectie vormde van het Gronings Workshop Orkest. Een 'leerorkest' met zowel bebop, fusion als 'impro' repertoire. Een leerzame periode voor me. Alan was een bevlogen en stimulerende workshop leider met een open mind, waarvan ik veel heb geleerd.
Deze foto is gemaakt in de bibliotheek aan de Vismarkt tijdens een Rock en Roltrap project van multi instrumentalist en performer Harry de Wit. Te zien op deze foto v.l.n.r. Joep Maessen, Alan Laurillard, ruggelings Robert Veen, Sybolt de Haan, Kees Oisterwijk, Hans Bosch (achter Kees), Addy Scheele, Willy Veenkamp en Rob Kaptein.
Tijdens een repetitie van het kwartet Amphion zette Alan de professioneel genoteerde pianopartij van Maiden Voyage, door hem zelf getranscribeerd, bij mij op de pianolessenaar. Ik was meteen gefascineerd door het ritmische patroon en de mineur 11 akkoorden in een schema met een ongebruikelijke harmonische progressie.
Vijftig jaar later inmiddels vind ik dit stuk nog steeds een uitdaging.
Thank you very much Alan!
Alan speelde en schreef ook voor Tune Up een septet dat ontstond vanuit het Workshop Orkest en waarmee we in 1978 als finalist eindigden op het Laren Jazzpodium 1978
Radio opname n.a.v. het behalen van een finaleplaats op het Laren Jazz podium 1978 met de formatie Tune Up v.l.n.r. Alan Laurillard sop.sx - Peter Tjeerdsma ten.sx - Rob Kaptein ctrbas - Robert Veen alt sx - Addy Scheele pi - Chris van de Riet bar. sx - Henk Rozema drums
Gerlo Hesselink speelt hier dwarsfluit, maar op diverse saxen, clarinet, piccolo en EWI kan hij ook uitstekend uit de voeten.
Gerlo speelde al in talloze formaties en dat leverde een indrukwekkende discografie op.
Met zijn eigen quartet bracht hij al drie cd’s uit in eigen beheer.
Hierop staan ook een aantal eigen composities.
Hierbij de teaser van zijn laatste cd Meant For You 2
Van 2008 tot 2016 speelde Gerlo in DEMI-SEQ waarmee we twee cd’s opnamen
v.l.n.r. Gerlo Hesselink - Hans Lass contrabas - Dennis Elderman drums - Addy Scheele piano / rhodes
Bossa For Clare droeg ik op aan de door mij zeer bewonderde pianist - componist - arrangeur Clare Fischer 1928 - 2012
Compositie: John Eskes
Op deze site schreef ik eerder al het nodige over mijn bewondering voor John als collega en musicus:
Vriend en Leermeester
In Northern Connections heb ik drie stukken van John opnieuw gearrangeerd.
In Toadstool hoor je een gitaarsolo (2:51) door John gespeeld tijdens een live radio uitzending in 1983.
Met moderne software (Rip-X) heb ik John’s solo geïsoleerd en vervolgens alle andere partijen opnieuw ingespeeld,
waarbij Sjoerd Visser de alt-sax partij op zich nam.
John was ook als componist van vele markten thuis zoals moge blijken uit deze zes fragmenten.
De volledige versies van alle zes stukken staan in deze YouTube playlist:
John Eskes Composities
Daarin staat ook een live uitvoering van Toadstool door de formatie Still tijdens een jazzconcert in De Brouwershoeck te Leeuwarden in 1983.
Een deel van John’s werk is nu te vinden in het Fries Muziek Archief
Een leerling van me uit Emmen kwam met een gebrande cd op les waarop Nuria stond. Gespeeld door Groove Troopers, een small-bigband geleid door de broers Martin en Maurits Fondse.
Deze leerling was, net als ik, enthousiast over het stuk en wilde het graag spelen.
Je hebt dan alleen maar alleen maar een opname en geen noten of akkoordenschema. Er moet dus een transcriptie worden gemaakt om de melodie, akkoorden, ritmiek en instrumentatie te noteren. Noot voor noot naspelen en niks noteren werkt niet in een lessituatie, zeker niet met muziek van deze moeilijkheidsgraad.
Over dat transcriberen vertel ik hier nog het een en ander en vind je ook de pianopartij: Transcripties
Originele opname Nuria van de Groove Troopers
Eerst dacht ik dat het een compositie was van Maurits Fondse, die ik ook al had verward met zijn broer Martin. Zij waren immers de leidende figuren achter de Groove Troopers, maar onlangs ontdekte ik via de Buma dat Nuria is gecomponeerd door saxofonist/componist Miguel J Boelens
Dat past dan weer wonderwel in het concept van Northern Connections omdat Miguel een zoon is van saxofonist Willem Boelens, die jarenlang directeur is geweest van de muziekschool in Leeuwarden. Hij had een jazz formatie Wully Bully Band waarmee ik ook nog eens heb gespeeld als invaller voor pianist Otto Jongbloed.
Miguel was toen waarschijnlijk nog in de luiers gehuld…
John Eskes was ook heel enthousiast over Nuria toen ik het hem liet horen en heeft het meteen voor de Big Band Leeuwarden gearrangeerd waar hij tussen 2000 en 2010 de muzikale leiding over had.
Zijn transcriptie en alle partijen zijn ook hier te vinden: Transcripties
Nathaniël van Veenen
Nathaniël van Veenen ken ik via De Smederij, een landelijk en internationaal vermaarde jazz venue in Groningen waar pianist Diederik Idema al bijna veertig jaar ieder dinsdagavond goed bezochte concerten en sessies organiseert.
De muzikanten van mijn kwartet DEMI-SEQ had ik daar ook al leren kennen en toen ik overwoog om dit kwartet uit te breiden met een gitarist had ik Nathaniël al op het oog. Waarom? Luister maar naar zijn spel in Nuria en naar deze opname van zijn eindexamen in 2004.
Dit stuk vond ik in een lesboek/meespeel cd Fusion van Steve Houghton en Tom Warrington, met als titel:
Half - Time Rock Ballad.
Omdat de akkoorden nou niet bepaald uit het rock-idioom stammen, zocht ik naar een andere titel en omdat het de zesde track van de meespeel-cd was lag Track Six het meest voor de hand. Hieronder meer over meespeel tracks.
Sjoerd Visser
Op 18-1-2015 kon DEMI-SEQ een gig krijgen voor de stichting Friejam in Leeuwarden, maar saxofonist/fluitist Gerlo Hesselink had die dag andere verplichtingen. Een invaller proberen te vinden was de enige mogelijkheid om dit concert door te laten gaan. Maar wie.....? Via de 'Noordelijke Connecties' werd mij Sjoerd Visser aangeraden. De rest laat zich raden.
v.l.n.r. Dennis Elderman - Sjoerd Visser - Hans Lass - Addy Scheele 18-1-2015 Friejam Leeuwarden
Sjoerd Visser is actief op diverse fronten in de muziek: Sjoerd Visser | Saxofoonles Assen, Saxofonist, Docent
Meespeel tracks
Voor mijn lespraktijk heb ik zelf ook een aantal meespeeltracks gemaakt. In deze SoundCloud playlist staan steeds twee versies onder elkaar; een met piano en daaronder een zonder piano ZP. De laatste drie tracks (nr 40 - 41 - 42) zijn bewerkingen voor solo piano. Alle bladmuziek is hier te vinden: Pianoles Addy
NB Als er (head) achter de titel staat is er geen bladmuziek, en raad ik aan deze uit het hoofd te spelen. Uiteindelijk geldt advies dit natuurlijk voor alle stukken en altijd....
Solist is hier weer de onvolprezen gitarist Nathaniël van Veenen, zie ook track 5 Nuria
De oorspronkelijke titel van dit stuk was Skating Kids, Sneezing Cats and Happy Days. Na een paar gelukkige winterdagen met een nieuwe vriendin, componeerde ik dit stuk voor een live uitzending van Radio Fryslân.
Met het Kwartet John Eskes speelden we in die tijd, zo rond 1980, vaker in praatprogramma’s waarin presentatoren als Gryt van Duinen en Eelke Lok diverse gasten uit de politiek, media en sport intervieuwden. We speelden onze eigen instrumentale composities zoals hier, maar begeleidden ook artiesten, cabaretiers en solisten. De geluidskwaliteit is door het vele kopiëren niet optimaal. Mijn eerste synthesizer, een KORG Polysix is hierin ook te horen.
Met datzelfde kwartet werkten we ook van 1978 t/m 1982 samen met cabaretier Rients Gratama. Dat werk omhelsde veel meer dan het begeleiden van de liedjes. Rients betrok ons meermalen in de act en dat leverde malle verkleedpartijen en hilarische scenes op, vooral als er iets gebeurde dat niet in het script stond. In dit nummer De Muzikantici zijn de rollen omgedraaid en worden de muzikanten begeleid door de cabaretiers.
Hutspot met Radijzen
In dit nummer dreven we de spot met de verheerlijking van oude tijden. Rients schreef een liedtekst waarin de vreselijkste ziektes, plagen en rampen uit de oudheid de revue passeren. John zette het op archaïsche wijze, als een middeleeuwse ballade, op muziek.
De scene begon als een dorpsplein waarop zich al spelend muzikanten verzamelen, teneinde een tableau de la troupe te vormen zoals je ziet op de foto.
John kwam, al luit spelend, van links op. Frans speelde in deze act viool, John had voor hem een functionele eenvoudige partij gecomponeerd. De viool was immers niet Frans z’n hoofdinstrument, maar hij redde zich er dapper doorheen. Vanuit de coulissen kwam hij dan al strijkend naar voren lopen.
Klaas en ik kwamen van rechts op en droegen het hekje met kunstbloemen waarin op vernuftige wijze microfoons waren verborgen.
Met z’n linkerhand droeg Klaas het hekje, terwijl hij met rechts op de grote trommel sloeg.
Ik had ook mijn handen vol want mijn ondefinieerbare blaasinstrument, waarin een kazoo verborgen zat, ging mee, het hekje tilde ik aan de andere kant op en ik moest daarmee samen met Klaas het podium op zonder verstrikt te raken in de microfoonkabels. Bovendien nam ik ook nog een visserskrukje mee dat ik, eenmaal voor op het podium aangekomen, midden achter het hekje plaatste. Frans ging daar dan, al vioolspelend, op zitten.
We hadden dit tot in den treure gerepeteerd en het verliep dan ook altijd feilloos tijdens de tournee.
Tot die ene keer dat ik, toen ik het visserskrukje voor Frans oppakte, eerst kleng-kleng en daarna een metalig rollend geluid hoorde. Dit zal toch niet die ene vleugelbout zijn die de poten van het krukje bijeen houdt, dacht ik nog.
Maar tijd om dit te controleren had ik niet. Klaas begon al te lopen en ik had geen andere keus dan hem te volgen.
Eenmaal voorop het podium aangekomen zette ik het krukje op de afgesproken plek en merkte dat het ding enigszins instabiel was geworden. Het was onmogelijk om Frans hiervoor te waarschuwen zonder de act geweld aan te doen.
Vooral omdat Rients inmiddels ook al op zijn positie stond en het eerste couplet inzette.
Frans kwam tegelijkertijd aan en ging al vioolspelend nietsvermoedend zitten.
Mijn donkere vermoeden bleek niet ongegrond want Frans verdween met viool en al in de diepte achter het hekje.
Uit zijn viool kwam een schril gekras en hij uitte in onvervalst Luwarders een aantal zeer onchristelijke termen.
Gelukkig onverstaanbaarvoor de mensen in de zaal ook omdat Rients onverstoorbaar bleef doorzingen.
Het publiek gaf spontaan een open doekje, denkend dat dit allemaal bij de act hoorde.
Frans krabbelde overeind en heeft het nummer op z’n knieën uitgespeeld.
Want ja, The show must go on!
Track 8 Birds Of Prey
Solist is hier de multi-functionele trombonist Arend Huisman.
Kijk maar eens op zijn site: WELKOM | AREND HUISMAN
Mijn voornaam is officieel ook Arend, vandaar Birds Of Prey.
Dit stuk is mijn meest recente compositie op Northern Connections. Had zin om weer eens iets voor trombone te schrijven.
In begin jaren ’80 had ik al eens, My Funny Valentine gearrangeerd voor vier trombones (3 tenor en 1 bas) Joan Reinders en Dick Bolt hebben dat toen ingespeeld in Studio Spitsbergen.
(LP P.S. With Love van Peter Schneider 1984)
Met Arend Huisman heb ik in het verleden vaak het podium gedeeld, in o.a. de band van Piter Wilkens, Dutch Palladium en op sessies in De Smederij
Collega / pianist Diederik Idema organiseert inmiddels al ruim 35 jaar op dinsdagavonden concerten annex sessies in De Smederij. De formule is van 21.00 tot 23.00u een concert met een bestaande of ad hoc formatie en daarna een sessie voor wie zich geroepen voelt. Diederik regelt de programmering en is tevens sessieleider, waarbij hij met succes toeziet op de diversiteit en het niveau van zowel de concerten als de sessies. Soms kli(n)kt het op zo’n sessie verrassend goed met ter plekke ontstane formaties. Zo ook een sessie met Arend Huisman waar ik goede herinneringen aan bewaar en wat ook de aanleiding was om hem voor Birds Of Prey te vragen.
Hier als voorbeeld de programmering van begin 2016:
New York comes to Groningen
Sergej Avanesov tenorsax - Rostov aan de Don, Tyler Luppi contrabas - Brooklyn New York, Addy Scheele piano - Groningen
In 2001 initieerde bassist/componist Joris Teepe een uniek jazz-educatie concept aan het Groninger conservatorium:
New York comes to Groningen
Kort gezegd: op regelmatige basis krijgen studenten van de jazz-afdeling les van gerenommeerde Amerikaanse jazzmusici.
Dit project bestaat nog steeds en heeft tot gevolg dat er jazztalent van heinde en ver in Groningen komt studeren.
Op die sessies in De Smederij kreeg ik zodoende de gelegenheid om met jong jazztalent uit alle continenten te spelen.
‘Soms lijkt het hier wel de Verenigde Naties’, aldus Diederik Idema.
Nu ik de kinderen en kleinkinderen van onze voormalige ‘vijanden’ uit de koude oorlog heb leren kennen als aardige, talentvolle collega’s waarmee uitstekend valt te musiceren hoop ik toch niet dat er weer een situatie ontstaat waarin we onze kinderen op elkaar gaan afsturen met een raketwerper in plaats van een saxofoon.
Track 9 Movin‘ & Groovin‘
John Eskes schreef deze compositie begin jaren ’80 voor de formatie Still
Staand v.l.n.r. Klaas de Vries dr, Jelle de Vries tp, Peter Tjeerdsma sx, Tom Kramer perc, Frans Span bs, Jan Engelman vc, John Eskes gt/fl/comp/arr/leiding. Zittend v.l.n.r. Wouter Hoekstra tb, Harry Hartmans tp, Quido Hereman vc, Addy Scheele pi.
Liggend Inez Timmer vc, inzet Harrie Zandstra vc
Net als bij de andere composities van John Eskes op Northern Connections heb ik de stereo track van een cassettebandje met de oude Radio Fryslân opnames met moderne software (Rip X) gesplitst in secties.
Wat individueel goed genoeg was, in dit geval de blazers plus de gitaar van John, heb ik gehouden. Drums en toetsen heb ik opnieuw ingespeeld. De balans in die oude live registratie was verre van optimaal.
'k Heb hiervoor gekozen om zodoende de kwaliteit van de composities van John Eskes beter tot hun recht te laten komen in een moderne remix.
Voor de slapbass partij heb ik zoon Herman gevraagd en gelukkig vond ie er tijd voor.
Herman heeft inmiddels een carrière als IT‘er en daarnaast als referee (arbiter) in een nieuwe sport:
Roller Derby, waarvoor hij heel Europa afreist.
Aan muzikaliteit en talent voor muziek ontbreekt het hem zeker niet, kijk en luister maar eens naar deze opname met z’n band Third Wing uit 2004 audio / 2007 video + fretless bass. Zang/lyrics/guitar Marlon Penninkhof - Drums Tjalling van Wijck.
Het nummer Closure is opgenomen in 2004 en het verscheen op 2 CD's:
1. De EP "On where we were" van Third Wing, samen met 3 andere nummers.
2. De verzamel CD "Slag van Groverpop", uitgebracht door Grover Popburo samen met allemaal andere Groningse acts
In 2009 speelden we al eens eerder samen met de Vader En Zoon Band in Het Pakhuis in Groningen
in het kader van De Vrije Hand. (foto: Priemah van Erk)
v.l.n.r Herman & Addy Scheele bas/keys - Paul & Marlon Penninkhof voc/voc,git - Bert & Daan Kleijn drum/git
Harry Hartmans en Jelle de Vries, de helft van de blazerssectie uit begin jaren ’80 zoals te horen op Movin’ & Groovin‘.
Verder zijn op deze opname Wouter Hoekstra trombone, Peter Tjeerdsma sax en John Eskes gitaar te horen.
Op de foto-video hieronder staat een compilatie van 45 minuten live registratie van twee concerten van de formatie Still (voorheen Victim en ook wel Orkest John Eskes genoemd) gemaakt door Radio Fryslân i.s.m. de NOS.
Een opname is gemaakt tijdens een jazz-festival in muziekcafé De Brouwershoeck, waarbij Toon de Gouw en John Floore trompet spelen. De andere opname, met Harry Hartmans en Jelle de Vries op trompet, is gemaakt in De Synagoge te Leeuwarden tijdens een speciale uitzending gepresenteerd door Gryt van Duinen. Ook zijn hier de vier vocalisten te horen.
Aan deze opnames heb ik, behalve dan de volgorde, niets veranderd.
De naam is afgeleid van de lydische toonladder waarin de 4e noot van de majeurladder een halve toon is verhoogd. Bijvoorbeeld zoals in Maria uit The West Side Story, waar die verhoogde noot op de lettergreep ri zit. Dat geeft een open karakter. Overigens geldt dit lydische karakter maar ten dele voor Lydian Theme want in het componeerproces heb ik dat lydische niet consequent volgehouden. Meestal kom ik al improviserend en intuïtief tot een eindresultaat en stel dan achteraf soms vast dat een bepaalde modaliteit (toonladdersoort) heeft. Lydian Theme is een bewerking van een pianoimprovisatie die ik opnam zo rond 1996 om oude zwart-wit films met straatbeelden van Groningen in de jaren ’20 muzikaal te illustreren.
Het Groninger Museum heeft die films toen een tijdlang vertoond. Voor Northern Connections heb ik een paar thema’s daaruit bewerkt en ook nieuwe thema’s toegevoegd plus ruimte voor piano / bas en sax solo’s.
Gastsolisten zijn hier Sjoerd Visser op sopraansax en Oeds Bouwsma op fretloze basgitaar.
Later heb ik dezelfde pianoimprovisatie gebruikt voor een fietsfoto-video met beelden van het Groninger landschap
tussen de stad en Garnwerd.
Oeds Bouwsma ken ik al sinds midden jaren ’80 toen hij nog op het Leeuwarder conservatorium studeerde, waar ik toen docent was. We vormden toen de formatie Appointment met Hubert Heeringa op saxen en ewi en Kees Alkema drums.
Deze demo komt van een cassette en is qua geluidskwaliteit niet optimaal.
Hubert en Oeds speelden ook in het orkest van de musical Mata Hari waaruit in deze video de Stokkendans. Solo’s van Hubert op sopraansax en Anke Piersma fluit. De fretloze basgitaar van Oeds is onmiskenbaar aanwezig. Drums Jelle Douma en orkestleider Alan Evans op toetsen. Choreografie Adam Richens, compositie en arrangement door ondergetekende. De AVRO zond deze musical van Rients Gratama begin jaren ’90 uit en dit is uit een gedigitaliseerde VHS homevideo van die registratie.
Meer uit de musical Mata-Hari:
Compositie van John Eskes, speciaal geschreven voor trombonist Wouter Hoekstra.
De trombone, de fluit (gespeeld door John) en de overige blazers zijn geïsoleerd uit een Radio Fryslân opname van 1983,
weer volgens dezelfde methode met Rip-X software. Alle andere instrumenten heb ik in 2024 ingespeeld.
Wouter Hoekstra
Wouter Hoekstra (Gorredijk, 1946) studeerde in 1969 cum laude af aan het Conservatorium in Groningen.
Vanaf 1971 tot 1984 maakte hij deel uit van de trombonegroep van het Rotterdams Philharmonisch Orkest.
Dus ten tijde van deze opname speelde hij ook in het RPhO.
Deze Rotterdam Connection verklaart dat de twee trompettisten John Floore (destijds docent aan het Rotterdams conservatorium) en zijn toenmalige student Toon de Gouw korte tijd deel uitmaakten van Still.
Later werden hun plekken ingenomen door Harry Hartmans en Jelle de Vries.
Wouter heeft vanaf 1984 carrière gemaakt in achtereenvolgens het management van de RPhO, het CD-label Philips Classics/Phonogram, het Koninklijk Concertgebouworkest en tenslotte als algemeen directeur van de Münchner Philharmoniker tot zijn pensionering in 2009.
John Eskes (1951-2015)
Als je het over John hebt met mensen en collega’s die hem gekend hebben, hoor je vaak meewarigheid, dat het zo triest met hem afliep en ach en wee … Nou valt dat niet te ontkennen, maar tien jaar na zijn overlijden kun je ook vaststellen dat hij een leven en een carrière heeft gehad, waar menigeen jaloers op kan zijn. Daarom wil ik hier het accent verleggen naar wat John allemaal wel bereikt heeft. En dat is nogal wat ...
Multitalent
John was gezegend met veel talenten die hij als uitvoerend en scheppend musicus volop heeft gebruikt om een grote staat van dienst op te bouwen.
Wat meteen opvalt, is zijn beheersing van zoveel verschillende instrumenten.
Afgestudeerd als klassiek gitarist beheerste hij op dat instrument vrijwel alle andere stijlen, zowel op de akoestische Spaanse gitaar als op de elektrische rock- en jazzgitaar. Maar ook op blaasinstrumenten als fluit, mondharmonica en trompet kon hij uit de voeten. Uit toetsinstrumenten als piano, orgel, synthesizer en vooral accordeon kon hij prachtige klanken tevoorschijn toveren. Verder leek hij zich thuis te voelen in een scala aan muzikale genres, waarvan hij altijd de specifieke stijlkenmerken kende en beheerste. Of het nu popmuziek, klassiek, jazz, chanson, fusion of amusement betrof, altijd klonk het overtuigend en vitaal.
Creatief en dienend
Als componist bleek Johns veelzijdigheid al in het begin van zijn loopbaan.
Op 17-jarige leeftijd componeerde hij een Pop-Musical getiteld Forth Stone Lass, waarvoor hij ook alle teksten schreef en die in Wolvega opgevoerd werd. In de jaren ’70 componeerde hij veel voor klassiek gitaar, zowel voor solo als ensemblebezetting. Ook schreef hij een Missa Brevis voor gemengd koor en orgel, en een gitaarconcert dat hij tijdens het Frysk Festival 1980 zelf uitvoerde met het Frysk Orkest.
Een paar jaar later schreef hij een pianoconcert, dat ook door het Frysk Orkest is uitgevoerd en waarbij hij mij als solist vroeg.
In 1976 vroeg componist/pianist Cees Bijlstra hem om te komen spelen in het begeleidingsorkest van cabaretier Rients Gratama. Daar begon hij ook te componeren op zowel Nederlandse als Friese teksten. Hij bleek daarvoor een goed taalgevoel te bezitten en wist steeds de juiste sfeer en toon bij de meest uiteenlopende teksten te vinden.
Dit is een mooi voorbeeld hiervan uit een programma van Rients Gratama:
Ook voor cabaretière Leny Dijkstra componeerde hij op de teksten van Leo Dijkstra. Voor de taalcursus Fries voor niet-Friezen op Radio Fryslân, waarvoor Leo alle teksten schreef, componeerde John een tijdlang wekelijks een nieuw lied. Leo sprak er later zijn bewondering over uit, dat die liedjes altijd op tijd klaar waren. John kon immers pas beginnen te componeren als hij Leo’s tekst kreeg, en dan stond de opnamedag al vast. Naast zijn andere werk was er dus iedere week die deadline die gehaald moest worden.
Opvallende initiatieven
Na het opheffen van het theatergezelschap van Rients Gratama in 1982 formeerde John diverse ensembles, waarvoor hij instrumentale jazz/fusion stukken componeerde of transcripties maakte van songs van bijvoorbeeld Steely Dan of Blood Sweat & Tears, complexe nummers wat betreft akkoorden en ritmiek. De dertienkoppige formatie Still met vier blazers en vier vocalisten was toen een opvallend orkest, dat door Johns initiatief en onder zijn leiding bewondering afdwong bij publiek en collega musici. Met dit ensemble en met kleinere formaties verzorgde hij vaak live muziek bij Radio Fryslân.
Nationaal en regionaal
Landelijk bleven zijn verdiensten niet onopgemerkt en in 1984 vroeg cabaretier Paul van Vliet hem als begeleider. Eerst samen met pianist/componist Ben van der Linden en later als orkestleider/componist met pianist Klaas van Dijk en bassist Frans Span. Cees van der Laarse verving Frans na diens overlijden en drummer André Hoekstra kwam er toen ook bij. Deze formatie kreeg veel lof als een van de beste theaterorkesten van het land. Kijk en luister naar deze opname:
De samenwerking met Paul van Vliet duurde tot 1994 toen Paul de hoofdrol aannam in My Fair Lady.
Voor het theatervoetbalspektakel Abe in 1995 schreef John alle muziek. En in het seizoen 1997-1998 speelde hij in het orkest van Adèle Bloemendaal onder leiding van Willem Ennes. Tussen 2000 en 2010 was hij dirigent/gitarist/arrangeur van de Big Band ’73 in Leeuwarden en hij werkte vanaf 2009 als gitarist/accordeonist met zanger/tekstschrijver Bauke van der Woude. Tussendoor speelde hij ook nog bij diverse theaterconcerten en voorstellingen met artiesten uit de noordelijke provincies.
Tot zijn overlijden in 2015 was hij koordirigent/begeleider/arrangeur van diverse amateur zangkoren.
Altijd op reis
De muziek bracht John naar alle hoeken en gaten van Nederland en ver daarbuiten. Kerken, kroegen, kermistenten, jeugdcentra, theaters, concertzalen, platen-, radio- en tv-studio’s, overal heeft hij gespeeld. Van het kleinste kroegje in Friesland tot uitverkochte zalen als Carré in Amsterdam en het Circustheater in Scheveningen. Hij speelde in Oman, de Canarische eilanden, het Midden-Oosten, de Caraïben, Japan, Indonesië en waarschijnlijk nog wel meer landen.
Meestal moest er ‘s nachts na een voorstelling in Nederland met Paul worden teruggereden naar Leeuwarden. Het overlijden van Frans Span in 1990 door een auto-ongeluk na een voorstelling in Groningen, waar ze toevallig een keer individueel naartoe gereden waren, maakte deze nachtelijke autoritten eenzamer en zwaarder. Musicus is een vak, maar daar komen meer vaardigheden bij kijken, waarvan autorijden bij nacht en ontij een essentiële is.
De voorstelling gaat door, ook bij sneeuw, mist of gladheid. Dat laatste werd Frans fataal.
Relaties
Zo’n bestaan is moeilijk te combineren met een harmonieus privéleven en dat had ik John graag gegund. Een stabiele thuisbasis helpt om tegenslagen op te vangen, weet ik uit eigen ervaring.
Johns moeder overleed toen hij 23 jaar was. Zij heeft zijn successen bij Rients en Paul dus nooit meegemaakt, terwijl juist zij het was die John in zijn jeugd altijd heeft gestimuleerd om muziek te maken, zoals hij me ooit vertelde.
Het verlies van zijn maatje Frans Span, waarmee hij al bij Rients Gratama had gewerkt, en de scheidingen en perikelen in de privésfeer waarop ik hier niet verder inga, hakten er telkens in.
Het ontbinden van een succesvol gezelschap, omdat de artiest op een andere aanbieding ingaat: dit is John overkomen zowel bij Rients Gratama als bij Paul van Vliet. Dat valt een artiest niet te verwijten, want het is nu eenmaal een vrij beroep, waarin vaak niet verder vooruit wordt gepland dan een of twee seizoenen. Iedereen in het vak weet dat. Maar je staat dan wel weer met lege handen en alles wat er is opgebouwd in zulke gezelschappen, is weg.
Daarbovenop komt nog het paradoxale van showbusiness, dat het er aan de buitenkant altijd moet uitzien of het leven een groot feest is, terwijl er achter de schermen van alles gaande kan zijn, wat daarmee in tegenspraak is.
Hoog niveau
Bij profvoetballers vindt iedereen het normaal dat er na het dertigste jaar een eind aan die carrière gaat komen.
De verdiensten op het hoogste niveau zijn meestal zo dat dit geen financiële problemen veroorzaakt.
Musici in de vrije sector - dus niet gesubsidieerd zoals bij de klassieke symfonieorkesten - worden geacht minstens tot hun AOW door te werken en dat op hetzelfde niveau als toen ze dertig waren.
Topprestaties leveren en zo veel uren maken zoals John dat ooit deed, dat houd je niet je leven lang vol, hoe graag je ook zou willen. De routine die je hebt opgebouwd, verdwijnt niet zo snel, maar de beste puntjes en de scherpte slijten eraf.
Dat maakt het steeds moeilijker om je beroepsmatig te handhaven. En als dat niet meer lukt, is het oordeel vaak spijkerhard. Extra pijnlijk wordt het als de buitenwacht denkt dat je je schaapjes al lang op het droge hebt.
‚Je was immers vaak op TV en je zat toch tussen de BN-ers!‘
John heeft - dat zal iedereen in zijn omgeving beamen - op alle mogelijke manieren geprobeerd zich aan te passen aan de steeds wisselende situaties. Dat is niet makkelijk geweest. Toen het uiteindelijk ook lichamelijk niet meer ging, dacht ik zelfs een soort berusting bij hem te zien. Hij besefte dat het zo niet verder kon en hij had er vrede mee, zo zei hij, toen ik hem voor het laatst zag in het hospice.
Met deze terugblik en met de drie composities van John die ik heb opgenomen in Northern Connections, wil ik bijdragen aan de herinnering aan de muzikale gigant en ook aan die aardige jongen die John Eskes was.
Track 12 Bo’s Groove
Impulsen
In 2007 volgde ik een week lang een compositie workshop aan het Groninger Conservatorium. De New-Yorkse jazzpianist/componist/docent David Berkman onderzocht een week lang, samen met studenten en belangstellenden van buiten het conservatorium - zoals ik - de impulsen die kunnen leiden tot het ontstaan van nieuwe composities.
De titel van deze clinic was Strategies For Composing
Long story short: Ga niet zitten wachten op inspiratie maar zoek actief naar een motief om op verder op te borduren.
Dat kan o.a. een tekst zijn, een akkoordenreeks, een modaliteit (toonsoort), een interval of reeks intervallen, of een ritmische impuls. En inderdaad, dat laatste was het uitgangspunt voor Bo's Groove.
Back to the roots
Alle muziek die je componeert is beïnvloed door muziek die je eerder hebt gehoord. Zelfs als een componist dit ontkent en zich los wil maken van alles wat er voor hem gemaakt is, doet hij dat op grond van zijn ervaringen met het voorafgaande.
Je kunt je niet afzetten tegen iets dat je nooit gehoord hebt. Dan loop je het risico dat je toch de reeds gebaande paden betreedt en dat wou je immers niet…
Blues en rock and roll
Mijn geboortejaar is 1949 en omdat ik een vier jaar oudere broer had heb ik de opkomst van de rock and roll zo vanaf m’n zesde jaar vrij bewust meegemaakt. Een van de bekendste sterren in die tijd was Buddy Holly. Hij was ook een van de eerste popmuzikanten die z’n eigen songs schreef. Origineel zeker, maar ook niet zonder invloeden van datgene wat anderen eerder hadden gedaan. De meeste songs van hem waren, net als veel andere rock and roll songs gebaseerd op een drie-akkoorden bluesschema, maar kennelijk zocht hij ook naar andere impulsen zoals hier:
Not Fade Away - Buddy Holly and the Crickets
In dit nummer zocht hij zijn inspiratie niet in een bluesschema, maar in een ritmisch patroon waarvan blueszanger/componist/gitarist Bo Diddley de aartsvader is en daarom bekend staat als de Bo Diddley-Beat.
Een andere benaming is het jungle ritme en hoogstwaarschijnlijk ligt de oorsprong ervan in Afrika.
Not Fade Away werd later gecovered door The Rolling Stones
Bo Diddley
Bo Diddley 1928 - 2008 was de aartsvader van de Bo Diddley Beat.
In deze documentaire meer over zijn leven en muziek.
Northern Connections in de pers
Illand Pietersma interviewde mij voor een artikel in het Dagblad van het Noorden dat tevens verscheen in De Leeuwarder Courant. Klik hier voor het volledige artikel.